სავაჭრო პოლიტიკა, როგორც ეკონომიკური განვითარების ინსტრუმენტი

ოლგა იაცენკო

ჟურნალი ნომერი 2 ∘ ოლგა იაცენკო ∘
სავაჭრო პოლიტიკა, როგორც ეკონომიკური განვითარების ინსტრუმენტი

ვრცელი რეზიუმე

პერმანენტულ და დინამიურ გლობალურ პროცესებს, მსოფლიო ეკონომიკა გადაყავთ ეროვნული ეკონომიკების მუდმივი ურთიერთქმედების სფეროში, სადაც მთავარ ტრენდად გამოდის საერთაშორისო სავაჭრო ურთიერთობების ლიბერალიზაცია. განსაზღვრულია, რომ ვაჭრობა წარმოადგენს ეკონომიკური განვითარების და მსოფლიო უმეტესობა ქვეყნებში სიღარიბის პრობლემის დაძლევის მნიშვნელოვან ფაქტორს, მაგრამ ბოლო 20 წლის განმავლობაში მან განიცადა რიგი ცვლილება, რომელთაგან ძირეულს წარმოადგენს: ფასების მერყეობა, ფინანსური კრიზისი, ეკონომიკური განვითარების ინტელექტუალიზაცია, მსოფლიო ეკონომიკის შემდგომი ინსტიტუციონალიზაცია, საერთაშორისო ეკონომიკური საქმიანობის სუბიექტების რიცხვის ზრდა, ნედლეულის სასაქონლო ბაზრებზე ფასების მნიშვნელოვანი მერყეობა, მომსახურების ვაჭრობის ზრდადი მნიშვნელობა.

კვლევაში აქცენტი კეთდება იმაზე, რომ სავაჭრო პოლიტიკას წამყვანი როლი ენიჭება ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების ინსტრუმენტის სახით, ეფექტური მრავალმხრივი და ორმხრივი მოლაპარაკებები, იმპლემენტაციის, გადახედვის, სავაჭრო კანონების დაცვისა და აღდგენის, ინსტიტუტების, სავაჭრო პრაქტიკის შემოღების მეშვეობით, რადგანაც იგი ეხება საქონლის, მომსახურების, კაპიტალის, ტექნოლოგიის, ადამიანების საერთაშორისო გაცვლასა და ბრუნვას.

მნიშვნელოვანი ყურადღება კვლევაში ეთმობა უკრაინას, რადგანაც ქვეყნისთვის აქტუალურ პრობლემად გამოდის სავაჭრო პოლიტიკის ეფექტიანობის გაზრდა, სავაჭრო პარტნიორების წრის გაფართოება, პოლიტიკურ პრობლემებთან და შიდა ეკონომიკურ კრიზისთან დაკავშირებული გეოგრაფიული დივერსიფიკაცია: გარკვეული ტერიტორიების ანექსია და შეიარაღებული კონფლიქტი ქვეყნის აღმოსავლეთით. ნაშრომში გამოკვლეულია უკრაინაში თავისუფალი ვაჭრობის ზონის თავისებურებები და პოტენციალის რეალიზაციის მექანიზმები ევროკავშირთან. დემონსტრირებულია, რომ თანამედროვე ეტაპზე უკრაინასა და ევროკავშირს შორის თანამშრომლობა ხასიათდება, საქონლით თავისუფალი ვაჭრობის ზონაში, პოლიტიკურ-ეკონომიკური დიალოგის მაღალი დონით და ინტეგრაციით. ხაზგასმულია, რომ თანამედროვე სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთობებს გააჩნიათ განხორციელების ფორმებისა და მეთოდების ფართო სპექტრი. ორმხრივი სავაჭრო ნაკადების ეფექტიანობის, თავისუფალი ვაჭრობის ზონის ეკონომიკური ეფექტებისა და ინტეგრაციული თანამშრომლობის გაღრმავების შესაძლო შედეგების შეფასების ყველაზე გავრცელოებულ მეთოდს წარმოადგენს გრავიტაციული მოდელის ინსტრუმენტარიები. გრავიტაციული მოდელის მეთოდოლოგიური ინსტრუმენტარიების გამოყენებამ საშუალება მოგვცა შემდგომ წლებში გაგვეკეთებინა ორმხრივი ვაჭრობის მოცულობის პროგნოზირება. კვლევისას გაანგარიშებულია საგარეო ვაჭრობის ბრუნვის რაოდენობრივი მაჩვენებლების პროგნოზი ქვეყნებს შორის 2020 წლამდე.

ე კ ო ნ ო მ ი ს ტ ი ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პაატა გუგუშვილის სახელობის ეკონომიკის ინსტიტუტის რეცენზირებადი, ბეჭდურ-ელექტრონული, საერთაშორისო სამეცნიერო-ანალიტიკური ჟურნალი

DOI: 10.36172/EKONOMISTI E ISSN 2346-8432 Print ISSN 1987-6890	ჟურნალი ნომერი 2 ∘ ოლგა იაცენკო ∘ სავაჭრო პოლიტიკა, როგორც ეკონომიკური განვითარების ინსტრუმენტი ვრცელი რეზიუმე პერმანენტულ და დინამიურ გლობალურ პროცესებს, მსოფლიო ეკონომიკა გადაყავთ ეროვნული ეკონომიკების მუდმივი ურთიერთქმედების სფეროში, სადაც მთავარ ტრენდად გამოდის საერთაშორისო სავაჭრო ურთიერთობების ლიბერალიზაცია. განსაზღვრულია, რომ ვაჭრობა წარმოადგენს ეკონომიკური განვითარების და მსოფლიო უმეტესობა ქვეყნებში სიღარიბის პრობლემის დაძლევის მნიშვნელოვან ფაქტორს, მაგრამ ბოლო 20 წლის განმავლობაში მან განიცადა რიგი ცვლილება, რომელთაგან ძირეულს წარმოადგენს: ფასების მერყეობა, ფინანსური კრიზისი, ეკონომიკური განვითარების ინტელექტუალიზაცია, მსოფლიო ეკონომიკის შემდგომი ინსტიტუციონალიზაცია, საერთაშორისო ეკონომიკური საქმიანობის სუბიექტების რიცხვის ზრდა, ნედლეულის სასაქონლო ბაზრებზე ფასების მნიშვნელოვანი მერყეობა, მომსახურების ვაჭრობის ზრდადი მნიშვნელობა. კვლევაში აქცენტი კეთდება იმაზე, რომ სავაჭრო პოლიტიკას წამყვანი როლი ენიჭება ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების ინსტრუმენტის სახით, ეფექტური მრავალმხრივი და ორმხრივი მოლაპარაკებები, იმპლემენტაციის, გადახედვის, სავაჭრო კანონების დაცვისა და აღდგენის, ინსტიტუტების, სავაჭრო პრაქტიკის შემოღების მეშვეობით, რადგანაც იგი ეხება საქონლის, მომსახურების, კაპიტალის, ტექნოლოგიის, ადამიანების საერთაშორისო გაცვლასა და ბრუნვას. მნიშვნელოვანი ყურადღება კვლევაში ეთმობა უკრაინას, რადგანაც ქვეყნისთვის აქტუალურ პრობლემად გამოდის სავაჭრო პოლიტიკის ეფექტიანობის გაზრდა, სავაჭრო პარტნიორების წრის გაფართოება, პოლიტიკურ პრობლემებთან და შიდა ეკონომიკურ კრიზისთან დაკავშირებული გეოგრაფიული დივერსიფიკაცია: გარკვეული ტერიტორიების ანექსია და შეიარაღებული კონფლიქტი ქვეყნის აღმოსავლეთით. ნაშრომში გამოკვლეულია უკრაინაში თავისუფალი ვაჭრობის ზონის თავისებურებები და პოტენციალის რეალიზაციის მექანიზმები ევროკავშირთან. დემონსტრირებულია, რომ თანამედროვე ეტაპზე უკრაინასა და ევროკავშირს შორის თანამშრომლობა ხასიათდება, საქონლით თავისუფალი ვაჭრობის ზონაში, პოლიტიკურ-ეკონომიკური დიალოგის მაღალი დონით და ინტეგრაციით. ხაზგასმულია, რომ თანამედროვე სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთობებს გააჩნიათ განხორციელების ფორმებისა და მეთოდების ფართო სპექტრი. ორმხრივი სავაჭრო ნაკადების ეფექტიანობის, თავისუფალი ვაჭრობის ზონის ეკონომიკური ეფექტებისა და ინტეგრაციული თანამშრომლობის გაღრმავების შესაძლო შედეგების შეფასების ყველაზე გავრცელოებულ მეთოდს წარმოადგენს გრავიტაციული მოდელის ინსტრუმენტარიები. გრავიტაციული მოდელის მეთოდოლოგიური ინსტრუმენტარიების გამოყენებამ საშუალება მოგვცა შემდგომ წლებში გაგვეკეთებინა ორმხრივი ვაჭრობის მოცულობის პროგნოზირება. კვლევისას გაანგარიშებულია საგარეო ვაჭრობის ბრუნვის რაოდენობრივი მაჩვენებლების პროგნოზი ქვეყნებს შორის 2020 წლამდე.